ارتفاع زدگی در کوهنوردی: علل، علائم و درمان بیماری ارتفاع

چیستی ارتفاع زدگی

ارتفاع زدگی یک بیماری است که در اثر صعود به ارتفاعات بالا ایجاد می‌شود. این بیماری به دلیل کاهش فشار اکسیژن در هوا و تغییرات فیزیولوژیکی بدن ایجاد می‌شود.در ارتفاعات بالا، فشار اکسیژن در هوا کاهش می‌یابد. این امر باعث می‌شود که بدن برای جبران کمبود اکسیژن، تغییرات فیزیولوژیکی ایجاد کند. اگر این تغییرات به درستی انجام نشوند، می‌توانند به بروز ارتفاع زدگی منجر شوند.ارتفاع زدگی می‌تواند به سه شکل بروز کند: ارتفاع زدگی خفیف، ارتفاع زدگی متوسط و ارتفاع زدگی شدید. هر کدام از این انواع علائم و درمان خاص خود را دارند.

علل ارتفاع زدگی

ارتفاع زدگی به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. برخی از مهم‌ترین علل عبارتند از:

1. کاهش فشار اکسیژن:
   در ارتفاعات بالا، فشار اکسیژن در هوا کاهش می‌یابد. این امر باعث می‌شود که بدن برای جبران کمبود اکسیژن، تغییرات فیزیولوژیکی ایجاد کند.
2. سرعت صعود:
   صعود سریع به ارتفاعات بالا می‌تواند باعث بروز ارتفاع زدگی شود. بدن نیاز به زمان دارد تا بتواند به تغییرات ارتفاع عادت کند.
3. سابقه ابتلا به ارتفاع زدگی:
   افرادی که قبلاً به ارتفاع زدگی مبتلا شده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا مجدد قرار دارند.
4. سن و جنسیت:
   افراد مسن‌تر و زنان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ارتفاع زدگی قرار دارند.
5. شرایط جسمی:
   افرادی که از نظر جسمی ضعیف‌تر هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ارتفاع زدگی قرار دارند.
6. شرایط آب و هوایی:
   شرایط آب و هوایی نامساعد مانند سرما و بارش‌های شدید می‌تواند به بروز ارتفاع زدگی کمک کند.

علائم ارتفاع زدگی

علائم ارتفاع زدگی می‌تواند متفاوت باشد و به نوع آن بستگی دارد. برخی از مهم‌ترین علائم عبارتند از:

1. ارتفاع زدگی خفیف:

• سردرد
• تهوع و استفراغ
• بی‌اشتهایی
• خستگی و ضعف
• سرگیجه
• تنگی نفس

2. ارتفاع زدگی متوسط:

• تورم در دست‌ها و پاها
• تورم مغزی
• تورم ریوی
• اختلال در هوشیاری
• تشنج

3. ارتفاع زدگی شدید:

• تورم مغزی شدید
• تورم ریوی شدید
• اختلال شدید در هوشیاری
• کما
• مرگ

در صورت بروز هر یک از این علائم، باید فرد هرچه سریع‌تر به ارتفاع پایین‌تر منتقل شود و تحت درمان قرار گیرد.

درمان ارتفاع زدگی

درمان ارتفاع زدگی به نوع و شدت آن بستگی دارد. برخی از روش‌های درمانی عبارتند از:

1. ارتفاع زدگی خفیف:

• استراحت در ارتفاع فعلی
• مصرف داروهای ضد سردرد و ضد تهوع
• مصرف اکسیژن تکمیلی
• صعود آهسته‌تر به ارتفاعات بالاتر

2. ارتفاع زدگی متوسط:

• انتقال فرد به ارتفاع پایین‌تر
• مصرف داروهای ضد تورم مغزی و ریوی
• مصرف اکسیژن تکمیلی
• در صورت لزوم، استفاده از دستگاه فشار مثبت

3. ارتفاع زدگی شدید:

• انتقال فرد به ارتفاع پایین‌تر
• مصرف داروهای ضد تورم مغزی و ریوی
• مصرف اکسیژن تکمیلی
• در صورت لزوم، استفاده از دستگاه فشار مثبت
• در صورت لزوم، انجام اقدامات احیا

در همه موارد، هرچه سریع‌تر انتقال فرد به ارتفاع پایین‌تر و شروع درمان، حیاتی است.

پیشگیری از ارتفاع زدگی

پیشگیری از ارتفاع زدگی با انجام اقدامات زیر امکان‌پذیر است:

1. افزایش تدریجی ارتفاع:
   صعود تدریجی به ارتفاعات بالا به بدن فرصت عادت کردن به تغییرات را می‌دهد.
2. استفاده از اکسیژن تکمیلی:
   استفاده از اکسیژن تکمیلی در ارتفاعات بالا می‌تواند به جبران کمبود اکسیژن کمک کند.
3. مصرف داروهای پیشگیرانه:
   مصرف برخی داروها مانند استازوالامید می‌تواند به پیشگیری از ارتفاع زدگی کمک کند.
4. توجه به علائم هشدار دهنده:
   توجه به علائم هشدار دهنده ارتفاع زدگی و انجام اقدامات درمانی به موقع می‌تواند از تشدید بیماری جلوگیری کند.
5. آمادگی جسمی و روانی:
   آمادگی جسمی و روانی برای مقابله با چالش‌های ارتفاع می‌تواند به پیشگیری از ارتفاع زدگی کمک کند.

در مجموع، ارتفاع زدگی یک بیماری خطرناک است که می‌تواند به عوارض جدی و حتی مرگ منجر شود. با شناخت علل، علائم و روش‌های درمان و پیشگیری، می‌توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد و به طور ایمن به کوهنوردی پرداخت.